Służebność gruntowa obok użytkowania, zastawu, hipoteki oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu jest ograniczonym prawem rzeczowym (Art. 244 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny).
Zobacz naszą nowoczesną Mapę Geoportal360
Czym jest służebność gruntowa
Służebność gruntowa polega na obciążeniu nieruchomości na rzecz innej nieruchomości (nieruchomości władnącej), prawem, którego treść polega na tym, że właściciel nieruchomości obciążonej zostaje ograniczony w możliwości dokonywania na swojej nieruchomości określonych działań.
Zazwyczaj właściciel nieruchomości obciążonej służebnością gruntową nie może na części swojej nieruchomości (tej obciążonej służebnością), wykonywać określonych uprawnień, które przysługują mu jako właścicielowi.
Podstawowym celem służebności gruntowej jest zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części.
Prawo służebności gruntowej powstaje w drodze dobrowolnej umowy, orzeczenia sądowego (w przypadku braku woli zawarcia umowy służebności gruntowej) bądź orzeczenia administracyjnego przez zasiedzenie.
Ustanowiona na nieruchomości służebność gruntowa pozostaje w mocy niezależnie od tego czyją staje się własnością. Oznacza to, że z chwilą zbycia nieruchomości obciążonej służebnością gruntową, wszyscy jej późniejsi właściciele, nabędą wraz z nieruchomością prawo służebności gruntowej i będą mogli z tego prawa korzystać w sposób zapisany w treści księgi wieczystej.
Rodzaje służebności gruntowej
W zakres służebności gruntowej mogą wchodzić służebność drogi koniecznej, służebność przechodu czy przejazdu, jak również służebność przesyłu.
W praktyce do ustanowienia służebności gruntowej dochodzi zazwyczaj w przypadku ustanowienia drogi koniecznej, a obecnie również w przypadku ustanowienia służebności przesyłu.
W sytuacji, gdy nieruchomość nie ma odpowiedniego dostępu do drogi publicznej lub do należących do niej budynków gospodarskich, właściciel może żądać od właścicieli gruntów sąsiednich ustanowienia za wynagrodzeniem potrzebnej służebności drogowej (Art. 145 k.c.)
Innym rodzajem służebności jest służebność przesyłu. Służebność przesyłu ustanawiana jest zazwyczaj na rzecz przedsiębiorstwa, którego urządzenia przesyłowe np. gazociągi, linie elektroenergetyczne, światłowody czy linie telefoniczne biegną przez (nad lub pod) nieruchomość niebędącą własnością przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca, aby móc zarządzać swoimi urządzeniami, dokonywać ich przeglądu czy bieżących napraw, czyni starania o ustanowienie prawa służebności przesyłu pozwalającego na bezkonfliktowe zarządzanie swoim majątkiem. Jednocześnie, w umowie – akcie notarialnym o ustanowieniu służebności przesyłu, przedsiębiorca przejmuje na siebie obowiązek uiszczania podatku w zakresie podatku rolnego bądź leśnego w zależności od kwalifikacji gruntu, przez który biegnie urządzenie.
Wpis służebności gruntowej do księgi wieczystej
Zgodnie z ustrojem ksiąg wieczystych, służebność gruntowa jako ograniczone prawo rzeczowe podlega ujawnieniu w dziale III księgi wieczystej (Art. 25 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.
Ujawnienie prawa służebności gruntowej (drogi koniecznej, służebności przesyłu czy służebności przychodu) w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości wymaga złożenia w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca położenia nieruchomości stosownego wniosku.
Załącznikiem do wniosku o ujawnienie prawa służebności gruntowej obok umowy – aktu notarialnego powinna być mapa geodezyjna sporządzona dla celów prawnych na potrzeby ustalenia służebności gruntowych.
Kto i jak opracowuje mapę do celów ustalenia służebności gruntowych
Mapę do ustalenia służebności gruntowej sporządza geodeta uprawniony na zlecenie osoby fizycznej, sądu bądź gminy.
Mapę do ustalenia służebności gruntowej sporządza się na kopii mapy zasadniczej, a w przypadku jej braku na kopii mapy katastralnej uzupełnionej o niezbędne elementy zagospodarowania terenu.
Sporządzona przez geodetę mapa dla celów prawnych stanowi dowód przebiegu granicy przy ustaleniach służebności gruntowych (przesyłu, drogi koniecznej).
Przeczytaj: Mapa z numerami i granicami działek
Jaką treść zawiera mapa do ustalenia służebności gruntowych?
Mapa do ustalenia służebności gruntowych powinna zawierać w swej treści dane określające zasięg i rodzaj służebności gruntowych.
Zasięg służebności gruntowych wyróżnia się na mapach do celów prawnych linią przerywaną w kolorze brązowym, natomiast rodzaj służebności gruntowej określa się na mapie w formie opisowej, w polu mapy wolnym od rysunku.
Geodeta opracowując mapę do celów ustalenia służebności gruntowych (prawnych) powinien wykorzystać informacje ujęte w:
- materiałach Państwowego Zasobu Geodezyjnego i Kartograficznego (PZGiK), w tym ewidencji gruntów i budynków;
- księgach wieczystych oraz w aktach ksiąg wieczystych;
- orzeczeniach sądowych;
- aktach notarialnych;
- decyzjach administracyjnych;
- dokumentach geodezyjnych i kartograficznych przechowywanych w archiwach państwowych;
- dokumentach geodezyjnych i kartograficznych będących w posiadaniu zainteresowanych stron.
Na treść mapy do celów prawnych, do której nie mają zastosowania przepisy wydane na podstawie Art. 100 oraz Art. 108 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, składają się:
1) dane określające przebieg granic działek ewidencyjnych, w powiązaniu z granicami działek sąsiednich, oraz konturów użytków gruntowych i konturów klasyfikacyjnych zgodnie z mapą ewidencyjną;
2) numery działek ewidencyjnych, a także oznaczenia konturów użytków gruntowych i konturów klasyfikacyjnych;
3) opis zawierający:
- nazwę miejscowości,
- identyfikator i nazwę jednostki ewidencyjnej,
- identyfikator i nazwę obrębu ewidencyjnego, nazwy ulic, numery porządkowe nieruchomości,
- numer księgi wieczystej nieruchomości oraz numery ksiąg wieczystych nieruchomości sąsiednich,
- tytuł mapy i jej skalę,
- opis służebności gruntowych (zasięg służebności gruntowych) uwidocznionych na mapie przedstawiony w tabeli obejmujący: oznaczenie służebności gruntowej np. SG 1, skrócony opis lub sposób wykonywania służebności gruntowej, w tym przypadku SG 1 – to prawo do budowy i utrzymania urządzeń do przesyłania energii elektrycznej w pasie gruntu o szerokości 10m. po obu stronach linii energetycznej,
- imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, który zgłosił prace geodezyjne dotyczące mapy oraz podpis osoby reprezentującej ten podmiot,
- imię i nazwisko oraz numer uprawnień geodety, który sporządził mapę,
- oznaczenie kancelaryjne zgłoszenia pracy geodezyjnej,
- datę i podpis geodety, który opracował mapę.
4) istotne dla przedmiotu opracowania szczegóły terenowe (jeśli prace geodezyjne mające na celu opracowania prawne nie powodują zmian danych zawartych w zasobie powinny być wykonane, jako wyrys);
5) Szkic orientacyjny w skali umożliwiający zlokalizowanie nieruchomości wraz z kierunkiem północy.
Przeczytaj: Mapy geodezyjne do celów prawnych (sądowych)
Etapy prac w zakresie sporządzania mapy do celów służebności gruntowej
Prace w zakresie sporządzania mapy do celów służebności gruntowej wymagają zgłoszenia do Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej (o.d.g.i.k.) właściwego ze względu na położenie nieruchomości, dla której wykonywana jest mapa.
Geodeta po odebraniu materiałów z o.d.g.i.k, sprawdza je, analizuje pod względem prawnym i w zależności od celu sporządzenia mapy, organizuje spotkanie stron na gruncie, sporządza protokół z tego spotkania, a następnie sporządza operat techniczny.
Operat techniczny wraz z wykonaną mapą, rejestrami i opiniami przedkłada do o.d.g.i.k. Sporządzony przez geodetę operat podlega sprawdzeniu przez pracowników ośrodka (o.d.g.i.k.) pod względem zgodności z obowiązującymi przepisami prawa.
O.d.g.i.k po sprawdzeniu przedłożonych dokumentów umieszcza na mapie sporządzonej do celów służebności gruntowej klauzulę o:
- przyjęciu mapy do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,
- podstawie wpisu do księgi wieczystej.
Sprawdzenie dokumentów przez o.d.g.i.k i opatrzenie tych dokumentów stosowną klauzulą pozwolą na przedłożenie dokumentów w sądzie bądź u notariusza.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.
- Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Zdjęcie: Pixabay.com
